najpiękniejsza biblioteka

środa, 04.11.2020/Niemcy

• 

• 

W moim polskim życiu książki miały znaczenie od zawsze. Czytałam i gromadziłam słowa pozamykane w miękkich i twardych okładkach. Taki księgozbiór towarzyszył mi najpierw w rodzinnym domu, a potem we własnym. Z czasem zmieniłam podejście. Tylko niektóre tytuły chciałam mieć przy sobie latami, by móc do nich wracać w dowolnym momencie albo by swobodnie w nich notować, podkreślać, zaznaczać ważne fragmenty. A dużo czytać chciałam nadal. I chciałam, by czytały moje dzieci.

I w ten sposób rodzinnie staliśmy się aktywnymi użytkownikami sucholeskiej biblioteki, części lokalnego domu kultury, którego nie powstydziłoby się żadne stołeczne miasto. Można tu było przyjść po książki, ale i poczytać na miejscu w nowoczesnej czytelni pełnej światła, ćwiczyć jogę lub balet w sali lustrzanej, napić kawy w niewielkiej cafe lub obejrzeć spektakl na profesjonalnej scenie teatralnej.

Jak widać, biblioteczna poprzeczka została w moim polskim życiu ustawiona bardzo wysoko. W zasadzie nie miałam złudzeń, że odnalezienie analogii w życiu niemieckim nie będzie ani łatwe, ani szybkie. No i jeszcze ten pochrzaniony wirus, który zamroził jakiekolwiek poszukiwania na kilkanaście długich tygodni (i jeszcze z nami nie skończył. Albo my z nim. Co – jeśli myślimy o powrocie do normalności – na jedno wychodzi).

Z pomocą przyszło Darmstadt, mój secesyjny ulubieniec i ulokowany w nim Instytut Niemiecki Spraw Polskich (Deutsches-Polen Institut).  Naturalnie nie ma mowy o dotarciu tam spacerkiem, jak do mojej polskiej biblioteki. Ale że każdy powód, by jechać do Darmstadt, jest dobry, regularność takich wizyt tylko cieszy moje serce. I w ubiegłym tygodniu wreszcie zawitałam w progi Instytutu, by oficjalnie się zapisać.

To było ciekawe doświadczenie z kilku powodów. Przede wszystkim przejazd przez jesienną Hesję, złoto-zieloną, jej pola i lasy. Pół godziny takiej jazdy z pięknem za oknami, a człowiek – co za ulga! – zapomina o bieżących koronatroskach i haniebnych cynicznych rozgrywkach włodarzy nad Wisłą. I wreszcie słoneczne Darmstadt, liście tańczące z wiatrem na ulicach, jasne niebo nad pomnikiem Ludwika VIII, oświeceniowego władcy Hesji, dowcipnisia i zapalonego myśliwego. Obok monarchy das Residenzschloss, siedziba muzeum i Instytutu, imponujący i renesansowy, choć kto trochę poczytał o historii miasta, ten pamięta, że to (tylko i aż) kopia, ale kopia tak dobra, że kto wie, czy nie lepsza od oryginału. Prawdziwy zamek spłonął niemal doszczętnie pamiętnej „nocy ognia”, z 11 na 12 września 1944 roku, od bomb zapalających zrzucanych na miasto przez tę samą jednostkę RAF-u, która pół roku później spopieliła historyczne Drezno.

Dalej jest jeszcze ciekawiej. Wchodzę przez ciężkie, absolutnie nowoczesne drzwi, których wielka szklana tafla odsłania stylizowane zamkowe schody wewnątrz i w jakiś niesamowity sposób w ogóle nie razi w tym renesansowym kontekście. Wygodne, szerokie i niewysokie stopnie prowadzą mnie wzdłuż olbrzymich okien. W te okna stukają gałęziami drzewa z parku. A ja, przez kolejne oszklone drzwi, wchodzę na teren Instytutu. Jest ciepło, cicho i przytulnie. Drewniana podłoga, drewniana boazeria, za kolejną szybą regały pełne książek. Zza uchylonych drzwi wyłania się wysoki starszy jegomość, maseczka zachodzi mu na okulary:
– W czym mogę pani pomóc?

Po roku pobytu w Niemczech doszłam do etapu, że zasadniczo rozumiem wszystko, co do mnie mówią. I nawet, wzajemnie, wygląda na to, że słuchający rozumieją i mnie, kiedy wyrażam myśli w ich narzeczu. Śmieszne jest teraz coś innego. W okoliczności takiej jak ta, kiedy istnieje szansa, że mówi się do mnie w innym języku niż niemiecki, mój mózg odbiera komunikat, przetwarza, deszyfruje i zatrzymuje na nanosekundę, by ustalić, jakim kodem go nadano. A… tym razem polski. Więc odpowiadam po polsku. Ale w innych okolicznościach może to być angielski.
– Chciałam się zapisać do biblioteki. – to niewyobrażalne, jak przyjemnie jest się porozumiewać we własnym języku na obcej ziemi.

Starszy pan częstuje mnie mandarynkami. Biblioteka, w której wyląduję za chwilę, pozornie nie umywa się wielkością do tej w Polsce, ale młoda pracownica wyprowadza mnie z błędu. Nad nami jest jeszcze jedno piętro pełne książek.
– A tu – stuka zielonymi tipsami w klawiaturę komputerowego stanowiska – znajduje się księgozbiór. Może pani szukać tytułów, a ja je przyniosę.

Sunę wzdłuż białych, ustawionych ciasno regałów. Nie po to przejechałam tych trzydzieści kilometrów, żeby teraz szperać w sieci. Zapach książek przenika przez moją maseczkę. Przeglądam opisy na półkach. Stosunki polsko-niemieckie do 1945 roku. I po wojnie. Nowości polskie po niemiecku. Nowości polskie po polsku. Dla dzieci. Dla dorosłych. Polscy autorzy. Polscy autorzy w Niemczech. Niemieccy autorzy w Polsce. Te same tytułu i po polsku, i po niemiecku. Tak wygląda mój spełniony sen. Sen, w którym obiecałam sobie, że tu i teraz, na niemieckiej ziemi, będę czytać wyłącznie o Niemczech lub to, co napisali Niemcy. Żeby zrozumieć.
I oto jestem u Źródła.

Wychodzę obarczona sześcioma tomami, w tym od dawna poszukiwaną biografią Angeli Merkel. Jak dzieciak mam ochotę zanurzyć się w te książki od razu, jeszcze na wielkim placu Pokoju przy zamku. Ludwik VIII śledzi mnie wzrokiem aż do podziemnego parkingu. I słusznie. W końcu całkiem niedługo zobaczymy się znowu. Teraz jestem dobrze przygotowana na nadchodzący niemiecki soft lock, brak muzeów i wystaw oraz długie i ciemne wieczory.
Jak powiedziała ostatnio sama Kanzlerin, zima będzie trudna, ale i ona wreszcie się skończy.

Lepiej bym tego nie ujęła.

Tschuss!